आवडे हे रूप गोजिरे सगुण | पाहता लोचन सुखावले

आवडे हे रूप गोजिरे सगुण |

पाहता लोचन सुखावले ||1||

आता दृष्टीपुढे ऐसाचि तू राहे |

जव मे तुज पाहे वेळोवेळा ||धृ||

वाचवले मन लागलीसे गोडे |

ते जीवे न सोडी ऐसे झाले ||2||

तुका म्हणे आम्ही मागावे लडिवाळी |

पुरवावी आळी मायबाप ||3||

अभंगाचा भावार्थ 

या अभंगात संत तुकाराम महाराजांनी विठ्ठलाबद्दलच्या त्यांच्या अंतःकरणातील अनन्य भक्ती आणि प्रेमाचे दर्शन घडवले आहे. या अभंगातून देवाचे रूप किती आकर्षक, मनमोहक आणि भक्ताला किती सुखद अनुभव देणारे आहे, हे त्यांनी अत्यंत भावपूर्ण पद्धतीने व्यक्त केले आहे.

१. “आवडे हे रूप गोजिरे सगुण, पाहता लोचन सुखावले”

संत तुकोबा म्हणतात की विठ्ठलाचे रूप खूपच आवडले, ते गोड आणि सगुण आहे. देवाचे रूप पाहताना त्यांच्या डोळ्यांना आणि अंतःकरणाला असाध्य आनंद मिळतो. "सगुण" म्हणजे देवाचे रूप त्याच्या सर्व गुणांनी, सौंदर्याने, भक्तांसाठी आकर्षक आणि मोहक आहे. या ओळींमध्ये भक्ताचा अनुभव व्यक्त होतो—देवाचे रूप पाहताना आत्मा सुखावलेला, मन प्रसन्न झालेलं, हृदय भरून आलेले असते.

२. “आता दृष्टीपुढे ऐसाचि तू राहे, जव मे तुज पाहे वेळोवेळा”

येथे तुकोबा म्हणतात की देवाने त्यांच्या डोळ्यांसमोर नेहमी अशीच प्रतिमा राहावी. जेव्हा ही प्रतिमा नेहमी डोळ्यांसमोर असेल, तेव्हा प्रत्येक क्षण भक्ताला देवाची आठवण, त्याचा आधार आणि आनंद मिळेल. हे दृश्य केवळ भौतिक दृष्ट्या नाही, तर अंतःकरणातल्या सततच्या उपस्थितीचे प्रतीक आहे. देवाचा स्मरण प्रत्येक क्षणात होणे, हे भक्तासाठी शाश्वत आनंद आणि समाधानाचे स्रोत आहे.

३. “वाचवले मन लागलीसे गोडे, ते जीवे न सोडी असे झाले”

संत तुकोबा म्हणतात की देवाचे रूप आणि त्याची आठवण त्यांच्या मनाला इतकी गोडी आणि शांती देते की मन त्याला सोडू इच्छित नाही. ही गोडी हृदय आणि जीवाला बांधून ठेवते. देवाचा स्मरण हे जीवाचे स्थायी सुख आहे, जे कुठल्याही प्रकारच्या दु:ख, चिंता किंवा संसारिक व्यग्रतेपासून मुक्त ठेवते.

४. “तुका म्हणे आम्ही मागावे लडिवाळी, पुरवावी आळी मायबाप”

अंतिम ओळीत संत तुकोबा प्रकट करतात की आता त्यांना जगातील इतर कोणतीही मागणी नाही. फक्त देवाने त्यांच्या हृदयातील प्रेम आणि श्रद्धा पूर्ण करावी याच अपेक्षा आहे. “लडिवाळी” म्हणजे भक्तीच्या खेळासारखे हलके आणि आनंददायक भाव, आणि “मायबाप” म्हणजे देव माता-पित्याप्रमाणे पोसून देणारा, सुरक्षित ठेवणारा. या ओळींत भक्तीतील गोडी, पूर्ण आत्मसमर्पण आणि संतोष स्पष्ट दिसतो.

निष्कर्ष

हा अभंग संत तुकारामांची निर्मळ भक्ती, अनन्य प्रेम, आणि देवाबद्दलची पूर्ण शरणागती दर्शवतो. विठ्ठलाचे रूप, त्याचे गोड नाव, आणि त्याची उपस्थिती हेच त्यांच्या जीवनातील खरी सुख-सम्पदा आहे. तुकोबा म्हणतात की जर देवाच्या स्मरणात मन अडकले, तर जगातील इतर सर्व सुख मागण्याची आवश्यकताच नाही. या अभंगातून भक्तांना एक सुंदर संदेश मिळतो देवाच्या प्रेमात आणि स्मरणातच खरी शांती आणि आनंद आहे.